En toen was er licht. En of er licht was: een gouden achtergrond, gouden aureool, gouden kader, brokaatgouden jurk. Het hele werk Bermejo geeft licht. Maar wat heeft hij daar in z’n hand, zo losjes in de pols? Een lichtgevend bolletje? De man draait een peertje in! Dat is toch de handeling: een kleine twist in de pols. Je houdt nauwlettend in de gaten wat je doet, enige voorzichtigheid blijft geboden want het blijft elektriciteit. En wat is zo’n glazen bolletje anders? 

Mijn titel voor het werk: de man die een lamp indraait. Spot on, met al dat goud.

Maar euhm, Thomas Edison werd pas een paar eeuwen na 1490 geboren. Wat is het dan? De heilige Damiaan leert het naambordje me. Wie? Pater Damiaan kwam toch nog na Edison? Hier heb ik de hulp van Google nodig. Who the f*ck is de heilige Damiaan? De heilige Damiaan, geboren ter hoogte van het huidige Syrië, vroege christen van geloof en medicus van beroep. Hij werd slachtoffer van de christenvervolgingen van keizer Diocletianus en eeuwen later werd hij daarom heilig verklaard. Hoe beeldt een middeleeuwer een heilige medicus af? Met een pisglas. Een wat? Een glazen kolf om urine te inspecteren. Urine was in die tijd al een belangrijke indicator van ziektes. Geen ingewikkelde lakmoesproeven toen, maar gewoon checken met het blote oog. Wat zou dr. Google over goudkleurige urine zeggen? 

Zeg nu zelf de titel ‘de man die een lamp indraait’ spreekt toch meer tot de verbeelding dan ‘de man met het pisglas’.


De Heilige Damiaan

Bartolomé Bermejo, 1440 -1500, 

165 x 77 cm,

Museu Nacional de Arte Antiga


Open kaart

Schrijfsels voor de artonaut: 

Welke titel geef je aan dit schilderij?